Դեպի Եվրամիություն շարժվող Հայաստանը պետք է ուշադիր հետեւի, թե ուր է գնում հենց Եվրամիությունը

Մանվել Սարգսյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է․

«Քանի որ Հայաստանում շատերը լրջորեն են վերաբերվում Եվրամիությանը ինտեգրվելուն, իմաստ ունի քննարկել որոշ ասպեկտներ նման ինտեգրման ճանապարհին: Խնդիրն այն է, որ հայերը, ըստ բազմաթիվ հետազոտողների, սովորաբար ուշ են արթնանում արմատական ​​փոփոխությունների ժամանակաշրջաններում և ինչ-որ տարօրինակ պահվածք ունեն։

Նույնն է հիմա. եթե Եվրամիությանն անդամակցելու ցանկությունը արտահայտված լիներ մի քանի տարի առաջ, այս մասին շատ անհանգստանալու կարիք չէր լինի։ Սակայն այս պահին, երբ դժվար է ասել՝ գոյություն ունի արդյոք Եվրոպական միությունը, որի հետ ցանկանում է ինտեգրվել Հայաստանի Հանրապետությունը, այս խնդրի ըմբռնումը դառնում է չափազանց արդիական։ Առավել եւս, երբ նկատում ես, որ միակ գաղափարը, որով «դուրս են գալիս» Հայաստանի իշխանությունները, ժողովրդավարությունն է, որին տրվում է համընդհանուր փրկարար նշանակություն։

Անհիմն չլինելու համար կարող ենք հիշել 19-րդ դարավերջի և 20-րդ դարասկզբի հայ քաղաքական գործիչների և պատմաբանների կողմից սիրված ժամանակաշրջանը Օսմանյան կայսրությունում։ Այն տարիներին հայ քաղաքական գործիչները համոզիչ բան չգտան, քան պայքարել կործանման ճանապարհին գտնվող կայսրությունում սահմանադրական կարգի հաստատման համար։ Դե, հայ երիտասարդներին Օսմանյան կայսրության բանակ ուղարկելու «փայլուն որոշումը» կարելի է գրել «ազգային անպատվաբերության պատմության մեջ»։ Այս տեսլականը թանկ է նստել մեր ժողովրդի վրա:

Ուստի կարևոր է ավելի մոտիկից դիտարկել ՀՀ գործող իշխանությունների և, առհասարակ, շահագրգիռ քաղաքական գործիչների գործողությունները, որոնք շատ նման են նկարագրված բարքերին։ Ի վերջո, իշխանությունները դեռ պարծենում են, որ Արցախի ժողովրդին առաջարկել են ապրել Ադրբեջանում այնպիսի պայմաններում, երբ դպրոցական երեխաները պետք է դասընթաց անցնեն, որ Ադրբեջանի թշնամին «անօրինական Հայաստանն է», իսկ նման գաղափարներով մեծացած երիտասարդներին ուղարկել ծառայելու Ադրբեջանի բանակում, որպեսզի եթե ոչ հայ զինվորականների միջոցով Հայաստանի Հանրապետությունը ջախջախելու համար, ապա ուղարկեն Էրդողանին, որ նա ոչնչացնի հայ զինվորներին Սիրիայում։

Եվ այստեղ արժե հարց տալ՝ ի՞նչ է կատարվում Եվրամիության հետ։ Արդյո՞ք եվրոպացիները վախենում են իրենց վրա հայտնված սեփական ազատությունից: Կամ նրանք հասկացան, որ մեկ դար շարունակ եղել են Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների գաղութը, որն իրենք են ծնել դարեր առաջ։ Իսկ գուցե նրանք հիշել են 1648 թվականի Վեստֆալիայի խաղաղությունից առաջ երեսունամյա պատերազմը։ Ինչո՞ւ չեն հավատում սեփական ուժերին։

Ի վերջո, միայն մեկ երկիր՝ Հունգարիան, փչացրել է աշխարհի այս ամենահզոր կազմակերպության որոշումների կայացման մեխանիզմը՝ ուժեղ ինտեգրման հիմքը՝ կոնսենսուսով որոշումների ընդունումը, վերածվել է փլուզման սպառնալիքի (ի դեպ, ոչ միայն Եվրամիության, այլ նաև Եվրոպայի հետ կապված այլ դաշինքների՝ ԵԱՀԿ, ՆԱՏՕ): Իսկ ինքնիշխանության, տարածքային անձեռնմխելիության և մարդու իրավունքների սիրելի սկզբունքները վերածվում են խթանների՝ պետությունների կողմից իրենց շահերը պաշտպանելու համար կոշտ ավտորիտար գործողությունների ի հայտ գալու համար:

Փաստորեն, կարելի է նկատել, որ Եվրոպան իրեն չի տեսնում առանց ԱՄՆ-ի հովանավորության, և տեսնում է միջազգային կյանքի դարավոր կանոնների ոչնչացման սպառնալիք, առանց որոնց կայունություն ու խաղաղություն չի տեսնում։ Դե, արդեն համոզվել էինք բազմամշակութայնության իռացիոնալության մեջ, որը կիրառվել է տասնամյակներ շարունակ։ Այդ դեպքում ինչպե՞ս ապրել միասին:

ՆԱՏՕ-ի նախկին գլխավոր քարտուղար Ֆոգ Ռասմուսենը լավագույնս նկարագրել է այս խնդիրները Wall Street Journal-ի իր հոդվածում։ Նրա խոսքով՝ Միացյալ Նահանգները Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո լավ գլուխ հանեց համաշխարհային ոստիկանի դերից, և այժմ նման հարված կա ամբողջ համաշխարհային համակարգին։ Նա ԱՄՆ նոր նախագահի քաղաքականությունը բնութագրել է որպես «աշխարհի ոստիկանը ապստամբել է»։

Ռասմուսենը զարմանում է, թե ով կկանգնեցնի «աշխարհաքաղաքական գանգստերներին» այսօր աշխարհում, եթե ԱՄՆ-ն իրեն պահի միջազգային ավազակների պես»։

Ի՞նչ է նա առաջարկում Եվրոպային։
- ամրապնդել Եվրամիության անվտանգությունը,
- անցնել քվեարկության պարզ մեծամասնության՝ վերացնելով վետոյի իրավունքը, որպեսզի ռուսամետ ԵՄ անդամները չտորպեդահարեն ռազմական ծախսերը։
Այս խնդիրներն ազդում են նաև Եվրոպայից հեռու երկրների շահերի վրա։ Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոն հայտարարել է, որ «Կանադան միշտ աջակցել է Կիևին և անհամբեր սպասում է եվրոպացի գործընկերների հետ հանդիպման՝ Ուկրաինայի և աշխարհի անվտանգության հարցերը քննարկելու համար։ ...Ուկրաինացիները պայքարում և զոհվում են ոչ միայն իրենց ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունը պաշտպանելու համար։ Նրանք նաև պայքարում են կանոնների վրա հիմնված կարգը պաշտպանելու համար, որը մեզ բոլորիս ապահով է պահել ամբողջ աշխարհում մոտ 80 տարի»:
Բայց դրանք ընդամենը ռացիոնալացված մտահոգություններ են: Ինչպե՞ս վարվել Միացյալ Նահանգների հետ, որի նախագահը, ըստ էության, այլևս չի ճանաչում Եվրամիությունը և ակնարկում է ՆԱՏՕ-ից դուրս գալու մասին: Իսկ հիմա արդեն սակագնային պատերազմ է սկսել։

Առայժմ ոչ ոք չգիտի։ Լոնդոնում եվրոպական մի խումբ առանցքային գործիչների հանդիպումից հետո մոտեցման խիստ տարբերություններ ի հայտ եկան: Ուրսուլա ֆոն դեր Լեյենը հայտարարել է, որ «Ուկրաինան խաղաղության կարիք ունի ուժի միջոցով։ Եվրոպան ցանկանում է խաղաղություն ուժի միջոցով. «Նախագահ Դոնալդ Թրամփը հստակ հասկացրեց, որ Միացյալ Նահանգները խստորեն հավատարիմ է ուժի միջոցով խաղաղությանը»: Ինչպես տեսնում ենք, Եվրամիությունը ցանկություն չունի զարգացնելու սեփական դոկտրինան։ Դա երեւում է նաեւ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Քիր Սթայմերի՝ Լոնդոնում հանդիպումից հետո արված հայտարարությունից։ Շտայմերն ասել է. «Միացյալ Թագավորությունը Ֆրանսիայի հետ միասին «և միգուցե մեկ-երկու այլ երկրների» հետ միասին նրանք Ուկրաինայի հետ կմշակեն մարտերը դադարեցնելու ծրագիր, որից հետո արդյունքը ցույց կտան ԱՄՆ-ին։ ...Կարծում եմ՝ մենք ճիշտ ուղղությամբ քայլ ենք արել»:
Ամեն ինչ չէ, որ, իհարկե, ճիշտ է արվել, օրինակ՝ ո՞վ և ինչպե՞ս որոշեց որոշ երկրների հրավիրել Լոնդոնի հանդիպմանը, մյուսներին՝ ոչ։ Այստեղ արդեն նկատելի է, որ դեռևս չկա արդյունավետ և արդար եվրոպական մոտեցում։ Որոշ ազդեցիկ գործիչներ առաչարկում են, որ եվրոպացի առաջնորդները լիովին հեռանան Միացյալ Նահանգներից: Բայց, ինչպես տեսնում ենք, եվրոպացիներն իրենց դեռ չեն տեսնում առանց իրենց նախկին հովանավորի։ Բայց Թրամփը անմիջապես բոլորին ցույց տվեց «ճիշտ» ուղին. նա ներմուծեց սակագնային համակարգ, որպեսզի բոլորը ճիշտ հասկանան Միացյալ Նահանգների իրական ծրագրերի էությունը աշխարհի բոլորի հետ կապված:

Այնպես որ, դեպի Եվրամիություն շարժվող Հայաստանը պետք է ուշադիր հետեւի, թե ուր է գնում հենց Եվրամիությունը։ Չեմ ասում, որ Հայաստանը շատ այլընտրանքներ ունի, բայց աշխարհի մասին հին պատկերացումներով ապրելն արդեն շատ վտանգավոր է։ Դուք կարող եք նորից ընկնել անդունդը: Դրա համար անհրաժեշտ է տեսնել նոր Եվրոպան և ճանապարհը դեպի այն։ Ընդհանուր առմամբ, մենք պետք է ավելի ուշադիր նայենք նոր աշխարհի ձևավորման միտումներին: Ժողովրդավարությունը կամ ավտորիտարիզմը չէ, որ լուսավորում է հաջողության ճանապարհը: Ապագայի ռազմավարությամբ դաշինքի ընտրությունը պետք է լինի անվտանգության և գոյատևման ճանապարհը: Միգուցե սա ընտրություն է դեպի նոր Եվրոպա, բայց ոչ դեպի այն ստվերը, որն այլևս գոյություն չունի»։