Պատերազմը չի ավարտվել, ապագա պատմաբանները կորոշեն սա դիտարկե՞ն դադար, թե՞ ոչ․ Մհեր Հակոբյան

Երեկ՝ նոյեմբերի 22-ին, ժամը 18։10-ի սահմաններում Ադրբեջանի ԶՈՒ ստորաբաժանումները տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից կրակ էին բացել հայ-ադրբեջանական սահմանի, մասնավորապես՝ Գեղարքունիքի մարզի Նորաբակ գյուղի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերի ուղղությամբ, ինչի հետևանքով մահացու հրազենային վիրավորում է ստացել ՀՀ ՊՆ N զորամասի ժամկետային զինծառայող, շարքային Սուրեն Սաֆարյանը, իսկ ժամը 19։30-ի դրությամբ փոխհրաձգությունն արդեն դադարել էր։ Թե ինչո՞վ են պայմանավորված սահմանային լարված իրավիճակները, այս ամենը ինչի՞ հետևանք է, և ի վերջո, ստեղծված իրավիճակում ո՞րն է ելքը։

Այս հարցերի շուրջ Oragir.News-ը զրուցեց ռազմական փորձագետ Մհեր Հակոբյանի հետ։ Նա ասաց․

«Շատ տրամաբանական, շարունակական սխեմա է։ Ցավոք, նման դեպքեր եղել են, լինելու են ու դեռ էլի շատ կլինեն։ Ասել եմ բազմիցս ու էլի կկրկնեմ․ թշնամին զգացել է մեր թուլությունը և փորձում է մինչև ՀՀ իշխանությունները նորից կուժեղանան, առավելագույն օգուտ քաղել մեր թույլ վիճակից, կտրելով ՀՀ տարածքները՝ ահաբեկել ժողովրդին, հոգեբանական առավելության իրենց զգացումն ընդգծել և այլն։ Դա առանձին գործողություն չէ, տրամաբանական ցավալի շարունակությունն է՝ վերջին դեպքերի հետ կապված։ Այս ամենը նախ տեղի է ունենում ՀՀ-ի կողմից հակահարված չստանալու, այսինքն՝ անպատժելիության պատճառով։ Բայց խնդիրն ավելի լան մակարդակ ունի, դա մեր պետականաշինական բացթողումների հետևանքն է։ Երբ մեր պետությունը հետևողականորեն թուլանում է, թուլանում է նաև բանակը, հասարակության դիմադրողականությունը, բարոյահոգեբանական վիճակը և այլն։ Այս սահմանային լարված իրավիճակներն իրականում այդ ամենի տրամաբանական արդյունքն են։ Պատերազմը չի դադարել, ապագա պատմաբանները կորոշեն՝ սա դիտարկե՞ն որպես դադար, թե՞ ոչ։ Ես Ձեզ մի օրինակ բերեմ․ Հարյուրամյա հայտնի պատերազմը, իր մեջ ունեցել է երկար տասնամյակների զինադադարի շրջաններ, այսինքն՝ մենք Հարյուրամյա պատերազմը դիտում ենք որպես մի երկար պատերազմ, բայց այդ ժամանակվա մարդիկ՝ 1337-1453 թվականներին տևած պատերազմը չեն համարում մեկ պատերազմ։ Հիմա, եթե երկու կամ երեք հարյուր տարի հետո այս իրադարձություններն ուսումնասիրեն, գուցե մի մեծ Արցախյան պատերազմ դիտվի։ Օրինակ՝ Հարյուրամյա պատերազմը մի փուլ է դիտարկվել՝ 1337-1360 թվականներ, հետո իննը տարի ընդմիջում է եղել, որից հետո 1369-1389, այնուհետև 26 տարի ընդմիջում է եղել, որից հետո 1415-1453 թվականներին է նորից պատերազմ եղել, ու սա դիտարկվում է որպես մեկ Հարյուրամյա պատերազմ։ Հիմա 1991-1994 թվականների, 2016 թվականի ապրիլյանը և վերջին՝ 2020 թվականի Արցախյան պատերազմը հնարավոր է, որ ապագա պատմաբանները, որոնք ժամանակի ընթացքում հայացքն ավելի կմեծացնեն, արդեն կասեն, որ եղել է մեկ Արցախյան պատերազմ։ 1991-ից ենթադրենք մինչև 2041 թվականները, այսինքն՝ լայն իմաստով կոնֆլիկտը կա, և այդ կոնֆլիկտը չէր սպառվի 2018 թվականին և 2020 թվականին, և հիմա էլ սպառված չի։ Սրանք պետական-ռազմական դատողություններ են պետությանը վերաբերող, և այստեղ կարևորը պետք է լինի այն հանգամանքը, թե մարդիկ ինչպե՞ս են ընկալում և կարողանում երկիր կառուցել։ Իսկ երկիր կառուցելու համար պետք է ընկալում ունենալ, որ պատերազմը չի ավարտվել»,- եզրափակեց նա։

Քնարիկ Պետրոսյան