Քաղաքագետ Սարո Սարոյանի հետ զրուցել ենք ներհայաստանյան կարևոր օրակարգերից մեկի՝ «հայաստանցի» «արցախցի» տարբերակման մասին:
Նրա փաստմամբ, տարանջատում մտցնելու այս քաղաքականությունը նոր չէ, այն սերում է դեռևս 90-ականներից և պարբերաբար շարունակում է ծագել ներհայաստանյան օրակարգում:
«Այս խոսույթն ունի հստակ շահառուներ,-նշեց քաղաքագետը,- արտաքին քաղաքական որոշակի շրջանակներ մշտապես ցանկանում են տարբեր գործիքներով այս թեման արծարծել և հայկական օրակարգ նետել»:
Քաղաքագետը նշեց, որ բնականաբար այս ուղղությամբ ձեռնարկված քայլերն իրենց հետևանքներն անշուշտ ունենում են:
«Հետպատերազմյան շրջանում էլ մենք հերթական անգամ տեսնում ենք «հայաստանցի» «արցախցի» տարբերակման դեպքեր, որոնք դրսևորվում են որոշակի փաստեր վկայակոչելու, ՀՀ-ի ու ԱՀ-ի միչև որոշակի խրթին հարցեր բարձրաձայնելու միջոցով»,-նկատեց վերլուծաբանը՝ փաստելով, որ նմանատիպ առիթներն օգտագործվում են այդ տարբերակման տիրույթում քարզոչություն իրականացնելու նպատակով:
Քաղաքագետի կարծիքով, այս ամենի բուն նպատակն է Լեռնային Ղարաբաղի իրավասուբյեկտայնության մեջ վերակողմնորոշման իրականացումը, ինչպես նաև Մայր Հայաստանի հետ արցախահայության կապի թուլացումը և բոլորվին այլ շահառու խմբերի հետ կապի ամրապնդումը:
«Այս ամենն իրագործելու համար պետք է նաև, որ բուն հայաստանցիներն էլ հեռավորություն պահպանեն արցախահայությունից և հավատան իրականության հետ աղերս չունեցող բոլորովին այլ բաների, քան նրան, ինչ մեր պատմական ժառանգությունն է»,-ասաց քաղաքագետը:
Այս համատեքստում Սարո Սարոյանը նշեց, որ ինչպես մեր շուրջը, այնպես էլ աշխարհում նմանատիպ քաղաքականությունը հաճախ է կիրառվում, օրինակ՝ եզդիների և քրդերի դեպքում:
«Մեր հանրությունը պետք է ողջամիտ լինի և նման մարտահրավերներին միանագամից շատ կոշտ արձագանքի՝ հասկանալով, որ դա նրա համար է արվում, որ հիմնավորվի Արցախն Ադրբեջանի կազմում ընդգրկելու փորձը»,-պարզաբանեց մեր զրուցակիցը:
Նրա պնդմամբ, սա անհրաժեշտ է, որպեսզի աշխարհաքաղաքական տարբեր սուբյեկտներ հիմնավորեն, թե ինչու Արցախը չպետք է գտնվի Հայաստանի կազմում:
«Այս ամենի մի մաս է նաև այն, որ բերվում են ինչ-որ առումով էթնիկ տարբերություններ և դրանով փորձում են սեպ խրել արցախահայության և աշխարհասփյուռ հայության միջև»,-նկատեց քաղաքագետը:
Անդրադառանալով այն հարցին, թե ովքեր են այս ամենի «պատվիրատուները», մեր զրուցակիցը նշեց վերջին հարյուրամյակում տարածաշրջանի երկու գլխավոր խաղացողների՝ Թուրքիայի և Ռուսաստանի անունները:
«Նման կարգի տարանջատում մտցնելու այլ շահառուներ չկան»,-փաստեց Սարո Սարոյանը:
Նրա խոսքով, խնդիր կա Արցախյան կոնֆլիկտն հանգուցալուծել ի սպաս թուրք-ադրբեջանական շահերի, քանի որ Ռուսաստանը միշտ այդպես է դիտարկել Ադրբեջանին իր քաղաքական ուղեծրում պահելու և Թուրքիայի հետ հարաբերություն կառուցելու օրակարգը:
«Սա եղել է հարյուր տարի առաջվա օրակարգ և այսօր ևս շարունակում է օրակարգ մնալ,-ասաց քաղաքագետը,- այս օրակարգի խանգարող հանգամանքն իր բուն տարածքում ապրող արցախահայությունն է»:
Վերլուծելով Նախիջևանի օրինակը՝ քաղաքագետը կարծիք հայտնեց, որ եթե մի տարածքում հայությունն այլևս չի բնակվում, ապա բավական բարդ է այդ տարածքների նկատմամբ Հայաստանի իրավազորությունը տարածելը:
«Բոլովին այլ բան է, երբ տարածքում հայությունը շարունակում է բնակվել, և դա դառնում է առաջնային պայման՝ քաղաքական որոշակի ծրագրեր իրականացնելիս,-պարզաբանեց քաղաքագետը: